Jacek Cygan – poeta, prozaik, autor tekstów piosenek, librecista.
Urodził się 6 lipca 1950 roku w Sosnowcu. Uczęszczał do Szkoły Podstawowej Nr 15 im. Stefana Żeromskiego w Sosnowcu – Niwce, a następnie do tamtejszego Liceum Ogólnokształcącego im. Emilii Plater. Ukończył studia na Wydziale Cybernetyki WAT w Warszawie.
Podczas studiów zaczął pisać wiersze i teksty piosenek. Wywodzi się ze środowiska piosenki studenckiej określanej mianem „krainy łagodności”. Współzałożyciel grupy „Nasza Basia Kochana”, z którą w roku 1976 wygrał Festiwal Piosenki Studenckiej w Krakowie. Napisał ponad tysiąc piosenek, współpracując z najwybitniejszymi polskimi kompozytorami i wokalistami m.in. Grażyną Łobaszewską, Edytą Geppert, Edytą Górniak, Marylą Rodowicz, Jerzym Filarem, Sewerynem Krajewskim, Krzesimirem Dębskim, Włodzimierzem Korczem, Andrzejem Zauchą i Ryszardem Rynkowskim. Pięciokrotnie piosenki z jego tekstami wygrywały Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu, m.in. „Jaka róża taki cierń” w wykonaniu Edyty Geppert w roku 1984 czy „Wypijmy za błędy” w wykonaniu Ryszarda Rynkowskiego w roku 1989. W roku 1994 jego piosenka „To nie ja byłam Ewą” w wykonaniu Edyty Górniak zajęła II miejsce na Festiwalu Eurowizji w Dublinie. W roku 2015 J. Cygan wrócił do Opola, gdzie na 52 Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki jego piosenka „Wszystko ma swój czas” w wykonaniu grupy „Perfect” zdobyła Super Jedynkę 2015 jako Super Przebój. Wtedy też J. Cygan odsłonił swoją Gwiazdę w opolskiej Alei Gwiazd.
Osobnym rozdziałem w twórczości Jacka Cygana są piosenki dla dzieci. Przez dziesięć lat prowadził telewizyjny i estradowy program „Dyskoteka Pana Jacka” /Dżeka/. Napisał dla dzieci kilkadziesiąt piosenek współpracując między innymi z Majką Jeżowską, Anną Jurksztowicz, Pawłem Stasiakiem oraz młodymi wokalistami, takimi jak Magda Fronczewska czy Krzysztof Antkowiak. Wybór tych piosenek ukazał się w książce „ Jacek Cygan , Moje piosenki dla dzieci” wydanej wraz z nutami w Wydawnictwie MOREX pod koniec lat dziewięćdziesiątych. Kontynuacją tej twórczości dla dzieci jest książka J. Cygana „Cyferki”, która ukazała się w roku 2011 w krakowskim Wydawnictwie „Czerwony Konik” z pięknymi ilustracjami Oli Woldańskiej-Płocińskiej.
Wydał cztery tomy wierszy: „Drobiazgi liryczne”, Oficyna Literacka, Kraków – 1995, „Ambulanza”, Wydawnictwo Bonobo, Warszawa – 2005, przetłumaczony na język włoski przez Silvię Bruni, „Pies w tunelu”, Wydawnictwo Iskry, Warszawa – 2011 oraz „Boskie błędy”, Wydawnictwo BOSZ, 2017.
Za tom „Ambulanza” otrzymał w 2007 roku Nagrodę Literacką im. ks. Jana Twardowskiego. Za tom „Pies w tunelu” otrzymał w roku 2012 Nagrodę Literacką Fundacji im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Srebrny Kałamarz Hermenegildy Kociubińskiej” . Wiersze z tomu „Ambulanza” znalazły się w „Antologii Poetów Włoskich „Florilegio” wydanej we Florencji w roku 2008.
W kwietniu 2016 roku ukazał się w Wydawnictwie Senfkorn w Görlitz niemieckojęzyczny zbiór wierszy J. Cygana zatytułowany „ZEIT REISEN” /„Podróże w czasie”/ w tłumaczeniu Dagmary Kraus ze wstępem Thomasa Schulza.
W czerwcu 2017 roku ukazał się w krakowskim Wydawnictwie Austeria wybór wierszy w języku francuskim zatytułowany „LES VITRAUX” /„Witraże”/. Tłumaczeń dokonała Elżbieta Jogałła.
W kwietniu 2020 roku Austeria wydała wybór wierszy J. Cygana w języku czeskim: TU I TAM / TADY A TAM - Wiersze / Básnĕ w tłumaczeniu Renaty Putzlacher - Buchtovej i Agnieszki Buchtovej.
W roku 2009 J. Cygan wspólnie z Piotrem Rubikiem / muzyka/ stworzyli dużą formę oratoryjną, którą nazwali „Santo Subito, Cantobiografia Jana Pawła II. Dzieło ukazało się na płycie w postaci podwójnego albumu w Wydawnictwie EMI Music Poland w roku 2009, a także było prezentowane w wielu polskich miastach, zawsze dla kilkutysięcznej widowni.
Przez ponad 20 lat współpracował z Leopoldem Kozłowskim, Ostatnim Klezmerem Galicji, z którym napisał wiele oryginalnych pieśni oraz stworzył program pt. „Rodzynki z migdałami” prezentowany w salach koncertowych Polski i Europy. Przetłumaczył z języka jidysz kilkadziesiąt starych, żydowskich pieśni. Razem z Leopoldem Kozłowkim przygotował wydanie tych pieśni w antologii „Najpiękniejsze pieśni i piosenki żydowskie” – Wydawnictwo Austeria, Kraków – 2006.
W roku 2009 opublikował w Wydawnictwie Austeria w Krakowie książkę „Klezmer – Opowieść o życiu Leopolda Kozłowskiego – Kleinmana.” W kwietniu 2010 roku książka otrzymała tytuł „Krakowskiej Książki Miesiąca”, natomiast w czerwcu tego samego roku Nagrodę Literacką Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu – „Książka Wiosny 2010”. Książka ta została przetłumaczona na język niemiecki przez Paulinę Schulz i ukazała się drukiem w roku 2012 w wydawnictwie Metropol Verlag w Berlinie pod tytułem „Der Letzte Klezmer”.
W roku 2012 J. Cygan przełożył z języka jidysz trzydzieści pieśni najsłynniejszego barda i poety Krakowskiego Kazimierza Mordechaja Gebirtiga. Książka z tymi przekładami ukazała się w Wydawnictwie Austeria pod tytułem Mordechaj Gebirtig „Bądź mi zdrów, Krakowie” -„Blajb gezunt mir, Kroke”.
J. Cygan przełożył także duże formy słowno muzyczne, m. in. oratorium „Mesjasz” G. F. Handla czy musical „Notre Dame de Paris” Luca Plamandon i Riccardo Cocciante.
W styczniu roku 2014 odbyła się w Teatrze STU w Krakowie premiera sztuki autorstwa Jacka Cygana „Kolacja z Gustawem Klimtem” w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego. W sztuce grają: Małgorzata Foremniak, Piotr Polk oraz Ewa Porębska. Sztuka została przetłumaczona na język niemiecki przez Romana Frankla. W maju 2016 roku miała swoją premierę w Teatrze Pygmalion w Wiedniu jako „Abendessen mit Gustav Klimt” w reżyserii Nicolae Vladulescu. Główne role grali: Geirun Tino, Madeilene Steinwender i Elisabeth Vanca.
W 2019 roku Teatr STU w Krakowie przygotował kolejną sztukę Jacka Cygana zatytułowaną „Błękitne krewetki”, którą autor określił jako sztuka na dwie aktorki z piosenkami. Spektakl premierowy miał miejsce 31 marca 2019 roku w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego, w opracowaniu muzycznym Krzysztofa Herdzina. Główne role zagrały Beata Rybotycka, gwiazda Teatru STU oraz studentka trzeciego roku Akademii Teatralnej w Krakowie Alicja Wojnowska.
Jesienią 2014 roku J. Cygan przygotował spektakl w Teatrze Polskim im. Arnolda Szyfmana w Warszawie zatytułowany „CYGAN w POLSKIM – Życie jest piosenką”, którego jest reżyserem i autorem scenariusza. W spektaklu piosenki J. Cygana wykonują: Joanna Trzepiecińska, Lidia Sadowa, Natalia Sikora, Szymon Kuśmider, Krzysztof Kwiatkowski, Andrzej Seweryn oraz sam Autor. Spektakl grany jest w Teatrze Polskim z powodzeniem od sześciu lat.
W październiku 2014 roku ukazała się w Wydawnictwie Znak książka Jacka Cygana „Życie jest piosenką” zawierająca 40 tekstów jego piosenek wraz z historią ich powstania. Jej kontynuacją jest książka „Odnawiam dusze - Piosenki, ludzie czas”, w której Jacek Cygan przedstawił historię powstania swoich 47 piosenek oraz tłumaczeń muzycznych. Książka wyszła w Wydawnictwie Znak w październiku 2019 roku.
W lutym 2016 roku Wydawnictwo Znak opublikowało książkę „Przeznaczenie, traf, przypadek, Opowiadania” zawierającą 26 współczesnych opowiadań J. Cygana. Publikację wzbogacają fotografie autorstwa Leszka Mądzika.
W czerwcu 2019 roku ukazała się w Wydawnictwie Austeria w Krakowie książka z cyklu „Książka do pisania” zatytułowana „Jacek Cygan”. Pozycję przygotował Tadeusz Nyczek.
W roku 2017 dla upamiętnienia 500 lat Reformacji, na prośbę biskupów Kościoła Ewangelicko – Reformowanego i Kościoła Luterańskiego w Polsce, Jacek Cygan wraz z kompozytorem Stanisławem Szczycińskim stworzyli „Kantatę Reformacyjną”. Jej prawykonanie odbyło się 31 października 2017 roku w Kościele Ewangelicko – Reformowanym w Warszawie. Następnie kantata była prezentowana w wielu miejscach, m.in. w Kościele Pokoju w Świdnicy.
Odznaczony w roku 2013 Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Jest także Kawalerem Orderu Uśmiechu, jedynego odznaczenia przyznawanego przez dzieci, które otrzymał w Szkole Podstawowej Nr 15 w Sosnowcu – Niwce, do której uczęszczał jako dziecko.
W listopadzie 2014 roku J. Cygan decyzją Rady Miejskiej otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Sosnowca.
W sierpniu 2019 roku podczas VII Festiwalu Dell’Arte w Kotlinie Jeleniogórskiej Jacek Cygan otrzymał honorowy tytuł „Ambasadora Karkonoszy” przyznawany przez Związek Gmin Karkonoskich.
We wrześniu 2019 roku Jacek Cygan otrzymał na zamku w Malborku tytuł Mistrza Mowy Polskiej.
Więcej informacji już wkrótce !
